حکایتی بسیار شیرین از سعدی در مثنویاتش:
الا گر بختمند و هوشیاری / به قول هوشمندان گوش داری
شنیدم کاسب سلطانی خطا کرد / بپیوست از زمین بر آسمان گرد
شه مسکین از اسب افتاد مدهوش / چو پیلش سر نمیگردید در دوش
خردمندان نظر بسیار کردند / ز درمانش به عجز اقرار کردند
حکیمی باز پیچانید رویش / مفاصل نرم کرد از هر دو سویش
دگر روز آمدش پویان به درگاه / به بوی آنکه تمکینش کند شاه
شنیدم کان مخالف طبع بدخوی / به بیشکری بگردانید ازو روی
حکیم از بخت بیسامان برآشفت / برون از بارگه میرفت و میگفت
سرش برتافتم تا عافیت یافت / سر از من عاقبت بدبخت برتافت
چو از چاهش برآوردی و نشناخت / دگر واجب کند در چاهش انداخت
غلامش را گیاهی داد و فرمود / که امشب در شبستانش کنی دود
وز آنجا کرد عزم رخت بستن / که حکمت نیست بیحرمت نشستن
شهنشه بامداد از خواب برخاست / نه روی از چپ همی گشتش نه از راست
طلب کردند مرد کاردان را / کجا بینی دگر برق جهان را؟
پریشان از جفا میگفت هر دم / که بد کردم که نیکویی نکردم
چو به بودی طبیب از خود میازار / که بیماری توان بودن دگر بار
چو باران رفت بارانی میفکن / چو میوه سیر خوردی شاخ مشکن
چو خرمن برگرفتی گاو مفروش / که دون همت کند منت فراموش
منه بر روشنایی دل به یک بار / چراغ از بهر تاریکی نگه دار
نشاید کآدمی چون کرهٔ خر / چو سیر آمد نگردد گرد مادر
وفاداری کن و نعمت شناسی / که بد فرجامی آرد نا سپاسی
جزای مردمی جز مردمی نیست / هر آنکو حق نداند آدمی نیست
وگر دانی که بدخویی کند یار / تو خوی خوب خویش از دست مگذار
الا تا بر مزاج و طبع عامی / نگویی ترک خیر و نیکنامی
من این رمز و مثال از خود نگفتم / دری پیش من آوردند سفتم
ز خردی تا بدین غایت که هستم / حدیث دیگری بر خود نبستم
حکیمی این حکایت بر زبان راند / دریغ آمد مرا مهمل فرو ماند
به نظم آوردمش تا دیر ماند / خردمند آفرین بر وی بخواند
الا ای نیکرای نیک تدبیر / جوانمرد و جوان طبع و جهانگیر
شنیدم قصههای دلفروزت / مبارک باد سال و ماه روزت
ندانستند قدر فضل و رایت / وگرنه سر نهادندی به پایت
تو نیکویی کن و در دجله انداز / که ایزد در بیابانت دهد باز
که پیش از ما چو تو بسیار بودند / که نیکاندیش و بدکردار بودند
بدی کردند و نیکی با تن خویش / تو نیکوکار باش و بد میندیش
شنیدم هر چه در شیراز گویند / به هفت اقلیم عالم باز گویند
که سعدی هر چه گوید پند باشد / حریص پند دولتمند باشد
خدایت ناصر و دولت معین باد / دعای نیک خواهانت قرین باد
مراد و کام و بختت همنشین باد / تو را و هر که گوید همچنین باد
- ۰ نظر
- ۲۱ تیر ۹۳ ، ۰۰:۳۳